Een van die magische dingen van het schrijven is dat je denkt een verhaal te schrijven over een bepaald thema, met personages die je netjes hebt uitgedacht en een plot die je volgens de regelen der kunst hebt uitgewerkt, en als je dan klaar bent, afstand neemt en terugkijkt op je werk, blijkt zich nog een verhaal tussen de regels schuil te houden. Motieven en elementen waarvan je je niet bewust was, rijmen op elkaar met een hardnekkigheid alsof ze je iets willen vertellen. Gelaagdheid kun je bewust inbouwen, maar het fascinerende is dat een deel ervan buiten je bewustzijn om schijnt te kunnen ontstaan. Sinds ik schrijf, ben ik me steeds bewuster geworden van de rol van het onderbewuste bij het schrijven. Of misschien hebben verhalen zelf een onderbewustzijn en sturen ze de schrijver. Hoe dan ook, het schrijfproces is iets wat je nooit voor de volle honderd procent onder controle hebt en in die controleloze paar procenten zit het mysterie.
Met Streken wilde ik een verhaal over ambitie schrijven en toen ik de eerste versie had afgerond, zag ik dat het ook een verhaal was over de verhouding tussen een vader en een zoon. Een verloren-zoon-motief en een broedermoord-verhaal, twee bijbelse motieven in één klap die ik er niet bewust had ingestopt, maar die tussen de verwikkelingen van mijn personages door de kop opstaken. Ook in Het levende labyrint, deel 2 van De verborgen universiteit, ontdekte ik op gegeven moment een secundair verhaal. Natuurlijk gaat het over dingen die ontdekt moeten worden, dilemma’s waarmee afgerekend moet worden. Maar waar personages, conflicten en verwachtingen tegen elkaar schuurden, ontstond ook een verhaal over vooroordelen, het denken in stereotypen, over wat niet is wat het op het eerste gezicht lijkt. Over herinneren en willen vergeten. Over familieverhoudingen.
Soms zie je het secundaire verhaal zelf als schrijver niet. Of niet helemaal. Ik sta altijd versteld over de dingen die lezers uit mijn boeken kunnen halen, dingen waarvan ik me zelf niet bewust ben dat ik ze er heb ingestopt. Sindsdien weet ik dat een verhaal zonder lezers niet bestaat. Een goede lezer herschept het en voegt er iets van zichzelf aan toe. Je kunt een verhaal vangen in drukinkt en een stevige omslag, maar in werkelijkheid is het nooit af. Dan begint het pas.
The great science fiction writer Isaac Asimov told the story in Analog magazine of attending a sci-fi convention and hearing a speaker explaining the many hidden meanings in one of Asimov's novels. When Isaac confonted him after the lecture and denied that he had ever such a thing the lecturer said, "What do you know, you're just the author?" :-).
BeantwoordenVerwijderenI really enjoyed De verborgen universiteit and have been impatiently waiting for part 2.